فرآیند جهانی شدن حقوق کیفری

محمد توحیدی فرد استادیار مدعو دانشگاه تربیت مدرس پدیده جهانی شدن حقوق کیفری، بازتاب فرآیند تاریخ حقوق و نتیجه منطقی آموزه های فلسفه سیاسی و دکترین حقوق بین المللی کیفری است. با وجود رژیمهای کیفری منطقه ای و جنبش های فراملی، اندیشه فلسفی مدرنیته کیفری و تئوری دولت خرد و خردورزی جمعی به این نهضت عظیم، سرعت خاصی بخشیده است. به نحوی که امروزه جهانی شدن حقوق کیفری برای تامین حقوق و آزادیهای فردی و رعایت حداقل اصول و موازین حقوق بین المللی بشر دوستانه، ضرورت اجتناب ناپذیری محسوب می شود. تعارض نظامهای کیفری ملی و تجلی وجوه این تعارض در صلاحیت قانونگذاری، قضایی و اجرایی از یک سو و عدم اعتبار احکام کیفری بیگانه در اکثر کشورها از سوی دیگر، سبب شده تا نظام جهانی به سوی جهانی شدن حقوق کیفری گرایش نشان دهد. با توجه به گسترش دامنه بزهکاری، تغییر هویت و شکل سنتی جرم شناسی یافته بین المللی و عدم امکان استرداد بسیاری از مجرمین بین المللی، اندیشه آرمانی جهانی حقوق کیفری، تا مرز واقعیت، سوق یافته و مساعی جمیله سازمان ملل متحد در تدوین اساسنامه دیوان کیفری بین المللی با اقبال بسیاری از کشورهای جهان مواجه گردیده است. دیوان کیفری بین المللی که نخستین نهاد قضایی دایمی و مستقل جهانی است، با صلاحیت عام، ماموریت یافته است در گستره جغرافیای جهان با جنایات مهم بین المللی مبارزه کند. این نهاد نوپا، نمود آغاز گامهای عملی در ظهور عدالت کیفری بین المللی است و از این جهت که نقش مهمی در جهانی شدن حقوق یفری دارد، ساختار، صلاحیت و حقوق قابل اجرای آن در این مقاله مورد بررسی اجمالی قرار گرفته است.